donderdag 27 september 2012

alle letters: pangram

Een pangram is een zin waarbij alle letters van het alfabet voorkomen. Het is nog knap lastig om zo'n zin te bedenken. De uitdaging ligt in het gegeven om een zo kort mogelijke zin te maken, waar dus wel alle letters van het alfabet in staan. Een perfecte of volmaakte pangram is een zin waarbij elke letter slechts een keer voorkomt. Het Engelse zinnetje 'The quick brown fox jumps over the lazy dog' is een hele bekende pangram. Hij is ooit bedacht als controle bij (radio-)telex. Nu wordt hij vaak bij letterproeven gebruikt om alle letters van het lettertype goed te laten zien.



In het Nederlands is dit een volmaakt pangram: Lynx c.q. vos prikt bh: dag zwemjuf! Maar ook de zinnen Wazig tv-filmpje rond chique skybox en Filmquiz bracht knappe ex-yogi van de wijs zijn erg knap.

Er bestaat ook zoiets als een beginletter-pangram. Dat is een zin waarbij de eerste letters van de woorden alle letters van het alfabet bevatten. En wederom is de uitdaging om een zo kort mogelijke zin te maken. En als je het dan helemaal perfect wilt doen, zorg je er ook nog voor dat elke woord in alfabetische volgorde staat: Als berekende chaos de eenheid figuurlijk gezien halveert in jaren, kan letterlijke machtsverheffing negatieve of positieve quotiënten rekenkundig symmetrisch tot uitkomst verenigen, waarbij x y zuivert.

En dan bestaat er ook nog zoiets als een lipogram. Dat is eigenlijk een omgekeerd pangram. Daar worden juist letters weggelaten. Een e-lipogram bijvoorbeeld is een tekst waar geen e in voorkomt. De moeilijkheid bij het schrijven van een lipogram wordt groter naarmate de niet-gebruikte letter meer voorkomt in het taalgebruik en de tekst langer wordt.

Het bekendste e-lipogram is het boek "La disparition" van de Franse schrijver Georges Perec uit 1969. Niet alleen komt in de roman nergens de letter "e" voor, maar bovendien is het verhaal opgebouwd als een detectiveverhaal rond de verdwijning van de letter "e". De roman is ook in het Nederlands vertaald als 't Manco.Het lijkt me een zeer interessant boek, ik ga maar eens kijken of ik hem ergens kan kopen.

Het is natuurlijk een prachtige uitdaging om een pangram te maken of een tekst te maken als e-lipogram. Maar dat kost. Veel tijd. En mijn tijd is zo kostbaar. Maar ooit, als al mijn kinderen zelfstandig zijn, ik alles al heb geschreven wat er te schrijven valt over letters en alle geraniums verzorgd zijn, ga ik een pangram schrijven. Beloofd!



Geen opmerkingen: